Nie pozwólmy sobie związać rąk naszą przyzwoitością

PiS przejmuje narrację w sprawie zabójstwa prezydenta Pawła Adamowicza. Rządowe „Wiadomości” w dzień śmierci prezydenta nadały materiał, dla którego punktem zaczepienia był apel rodziny o niewykorzystywanie tej śmierci do celów politycznych. Poprzedzono go komentarzem o wypowiedziach „podgrzewających emocje”. Pokazano: materiał z jednej z konferencji Jerzego Owsiaka, na zakończenie której, wychodząc, rzucił komentarz: „to dziki kraj”, słynną wypowiedź Radosława Sikorskiego sprzed bodaj ośmiu lat o „dożynaniu watahy” i wypowiedź Grzegorza Schetyny, by „strząsnąć ze zdrowego drzewa naszego państwa pisowską szarańczę”.

Przypomniano też zabójstwo działacza PiS Marka Rosiaka w 2010 r. i pokazano podpalone drzwi biura poselskiego Beaty Kempy. W ten sposób zwekslowano na Platformę winę za atmosferę nienawiści, która mogła popchnąć Stefana W. do zabójstwa prezydenta Gdańska.

Gdyby Stefan W. był pod wpływem tych wypowiedzi polityków PO, to powinien raczej zaatakować polityka PiS. On tymczasem, po ugodzeniu nożem prezydenta, krzyczał, że zrobił to, bo „Platforma go torturowała”. Jeszcze miesiąc temu był w więzieniu, gdzie odsiadywał pięcioletni wyrok za napady z bronią w ręku (niski wyrok zapewne spowodowany był tym, że choruje psychicznie). W więzieniu jedyne dostępne media to prorządowe gazety i Telewizja Publiczna. Szczególnie telewizyjne „Wiadomości”, które w każdym wydaniu sporo czasu poświęcają „opozycji totalnej”, która szkodzi Polsce i Polakom na tysiące sposobów. Przekonują też, że sędziowie – a Stefan W. był skazany – są opozycją polityczną, że są „na telefon”, oczywiście polityków Platformy. Jeśli więc coś kształtowało wizję Polski Stefana W. w ostatnich latach, to raczej „Wiadomości”. I rządowa telewizja ze słynnym programem „Minęła Dwudziesta”, w którym ostatnio pokazano satyryczny materiał o tym, że Jerzy Owsiak za pomocą Wielkiej Orkiestry nabija kabzę Hannie Gronkiewicz-Waltz.

PiS i jego sympatycy uciszają nas, że nie należy mówić o politycznym kontekście tego zabójstwa, o szerzącej się mowie nienawiści, bo to „nakręca spiralę agresji”. Sami ją przy tym bez skrepowania nakręcają. Żerują na naszej przyzwoitości. Na tym, że wolimy się cofać, żeby nie szkodzić. To samo było po samospaleniu Piotra Szczęsnego: należało przyjąć je „w ciszy, skupieniu i zadumie”, „nie robić z niego bohatera”, bo „to grozi falą samobójstw jego naśladowców”. Wiec milczeliśmy. Teraz w ciszy i pokorze przyjmujemy zabójstwo prezydenta Gdańska, żeby nie jątrzyć i nie podsycać.

A PiS przejmuje narrację. To on jest w całej sprawie pokrzywdzony. I staje w pierwszym rzędzie żałobników. Telewizja publiczna robi materiały dowodzące, że winny dopuszczenia do zabójstwa jest „organizator imprezy”: nie zadbał o właściwą ochronę, bo dla oszczędności nie zgłosił Orkiestry jako „imprezy masowej”, tylko imprezę powodującą utrudnienia w ruchu drogowym (TVN24 ustalił, że jednak warunki zgody na imprezę zawierały podobne rygory, ci dla imprezy masowej). Sprawą już zajęła się prokuratura.

W dzień śmierci Pawła Adamowicza w warszawskiej archikatedrze odbyła się zamknięta dla „obywateli gorszego sortu” msza żałobna z udziałem władz PiS i rządu. Prezydent Andrzej Duda zaproponował opozycji wspólny „marsz milczenia”. Opozycja, w zdrowym odruchu przeciw obłudzie, propozycję odrzuciła, dzięki czemu wyszła na tę, która „podsyca” i „nakręca”.

PiS swoim zwyczajem odwraca rzeczywistość, zmienia znaczenie słów, zmienia wektory dobra i zła. Co z tym robić?

Przede wszystkim nie dać się szantażować moralnie. Nie milczeć, jak w sprawie Piotra Szczęsnego. Nie ufać w wezwania do inscenizowanej „narodowej zgody”, bo kierowane są w złej wierze: druga strona tej zgody nie szuka. I nie potrzebuje. Nie dać sobie wmówić, że krytyka równa się mowie nienawiści. Mowa nienawiści to wzywanie do przemocy, to odhumanizowanie, uwłaczanie godności, lżenie, wyzywanie. Tego robić nie wolno, pilnujmy języków i piór.

Ale krytyka, nawet ostra, nie jest mową nienawiści. Mamy do niej nie tylko prawo, ale wręcz obywatelski obowiązek, jeśli dotyczy spraw publicznych. A propaganda nienawiści, jaką od trzech lat trują Polskę rządowa telewizja i politycy PiS, jest sprawa publiczną: niszczy państwo i więzi społeczne. Mamy prawo o niej mówić także w kontekście zabójstwa prezydenta Gdańska. Nie pozwólmy sobie związać rąk naszą przyzwoitością.